SHAHAR VA AHOLI YASHASH JOYLARINING OCHIQLIGI, XAVFSIZLIGI, MUSTAHKAMLIGI VA EKOLOGIK BARQARORLIGINI TA’MINLASH
Barqaror rivojlanish 11-maqsadi Shahar va aholi yashash joylarining ochiqligi, xavfsizligi, mustahkamligi va ekologik barqarorligini ta’minlash (keying o‘rinlarda SDG 11 deb yuritiladi) deyiladi. 2015-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh Assambleyasi tomonidan belgilangan Barqaror rivojlanish maqsadlaridan biridir. SDG bir sohadagi harakatlar boshqa sohalardagi natijalarga ta’sir qilishini tan oladi va rivojlanish ijtimoiy, iqtisodiy, ekologik barqarorlikni muvozanatlashi kerak.
SDG 11 ni amalga oshirish uchun 11 maqsad va taraqqiyot yo‘lini belgilash uchun 14 ko’rsatkich mavjud. Birinchi 7 ta maqsad «maqsadli natijalar» deyiladi va ular quyidagilar:
- Qulay, xavfsiz va arzon uy-joy, asosiy xizmatlar, hamda xarobalarni obodonlashtirish;
- Xavfsiz, arzon, qulay va barqaror transport tizimlari rivoshlantirish;
- Inklyuziv, barqaror urbanizatsiya va barcha mamlakatlarda aholi punktlarini birgalikda, integratsiyalashgan va barqaror rejalashtirish hamda boshqarish imkoniyatlarini oshirish;
- Jahon madaniy, tabiiy merosini himoya qilish va saqlash bo’yicha sa’y-harakatlarni kuchaytirish;
- Favqulodda vaziyatlarda halok bo‘lganlar va jabrlanganlar sonini kamaytirish, global yalpi ichki mahsulotga nisbatan to‘g‘ridan-to‘g‘ri iqtisodiy yo‘qotishlarni kamaytirish;
- Havo sifati, shahar va boshqa chiqindilarni boshqarishga alohida e’tibor berish orqali shaharlarning aholi jon boshiga atrof-muhitga salbiy ta’sirini kamaytirish;
- Xavfsiz, inklyuziv va qulay, yashil hamda jamoat joylariga universal kirishni ta’minlash.
Maqsadga erishish uchun quyidagi vositalardan foydalaniladi:
- Milliy va mintaqaviy rivojlanishni rejalashtirishni kuchaytirish orqali shaharlar, shahar atrofi va qishloqlar o’rtasidagi ijobiy iqtisodiy, ijtimoiy va ekologik aloqalarni qo’llab-quvvatlash;
- Inklyuzivlik, resurslardan samarali foydalanish, iqlim o‘zgarishini yumshatish va unga moslashish, ofatlarga chidamlilik hamda Favqulodda vaziyatlar bo‘yicha Senday asosiga muvofiq vazifalar ishlab chiqish va amalga oshirish bo‘yicha integratsiyalashgan siyosat va rejalarni qabul qiladigan hamda amalga oshiradigan shaharlar, aholi punktlari sonini ko’paytirish. 2015–2030 yillarda xatarlarni kamaytirish, barcha ofatlar xavfini boshqarish;
- Kam rivojlangan mamlakatlarni mahalliy materiallardan foydalangan holda ularga barqaror va bardoshli binolarni qurishda moliyaviy va texnik yordam orqali qo‘llab-quvvatlash.
Dunyo bo‘ylab shaharlar yer maydonining atigi 3 foizini egallaydi, lekin ular energiya iste’molining 60-80 foizini va uglerod chiqindilarining 75 foizini tashkil qiladi. Urbanizatsiyaning kuchayishi oziq-ovqat, energiya va suv kabi asosiy resurslarga kirishni kengaytirish, yaxshilashni talab qiladi. Bundan tashqari, sanitariya, sog‘liqni saqlash, ta’lim, mobillik va axborot kabi asosiy xizmatlarga ehtiyoji bor. Biroq, bu talablar global miqyosda qondirilmayapti, bu esa o‘sib borayotgan kelajakdagi ehtiyojlarni qondirish uchun shaharlarning hayotiyligi va xavfsizligi uchun jiddiy muammolarni keltirib chiqaradi.