BARCHA UCHUN ENERGIYANING ARZON, ISHONCHLI, BARQAROR VA ZAMONAVIY MANBALARIDAN FOYDALANISH IMKONIYATINI TA’MINLASH

Barqaror rivojlanish 7-maqsadi Barcha uchun energiyaning arzon, ishonchli, barqaror va zamonaviy manbalaridan foydalanish imkoniyatini ta’minlash (keying o‘rinlarda SDG 7 deb yuritiladi) deyiladi. 2015-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan belgilangan 17 Barqaror rivojlanish maqsadlaridan biridir. Ushbu maqsad hamma uchun arzon, ishonchli, barqaror va zamonaviy energiyadan foydalanishni taʼminlashga qaratilgan. Energiyadan foydalanish inson farovonligi, shuningdek, iqtisodiy rivojlanish va qashshoqlikka qarshi kurash uchun juda muhim ustundir.

SDG 7ni amalga oshirish uchun 5 maqsad va taraqqiyot yo‘lini belgilash uchun 6 ko’rsatkich mavjud. 5 maqsaddan 3 tasi “yakuniy maqsadlar” deb ataladi va ular quyidagilar:

  1. zamonaviy energiyadan universal foydalanish;
  2. qayta tiklanadigan energiya manbalarining global ulushini oshirish;
  3. energiya samaradorligini ikki baravar oshirish.

Qolgan ikkitasi maqsadga erishish uchun vosita hisoblanadi:

  • tadqiqot, texnologiya va toza energiyaga sarmoya kiritishni rag’batlantirish;
  • rivojlanayotgan mamlakatlar uchun energiya xizmatlarini kengaytirish va modernizatsiya qilish.

Boshqacha qilib aytganda, bu maqsadlar global energiya majmuasida qayta tiklanadigan energiya ulushini oshirish bilan birga arzon va ishonchli energiyadan foydalanishni o’z ichiga oladi. Bu energiya samaradorligini oshirish va toza energiya texnologiyalariga ochiqroq kirishni osonlashtirish uchun xalqaro hamkorlikni kuchaytirishni va toza energiya infratuzilmasiga investitsiyalarni oshirishni talab qiladi. Rejalar kam rivojlangan mamlakatlar, kichik orollar va dengizga chiqish imkoni bo’lmagan rivojlanayotgan mamlakatlar infratuzilmasini qo’llab-quvvatlashga alohida e’tibor qaratishni talab qiladi.

2019-yilgi hisobotga ko‘ra, dunyo SDG 7 ga erishish yo’lida ketmoqda, biroq 2030-yilga borib, hozirgi rivojlanish sur’atida maqsadlarga erisha olmaydi. SDG 7 va iqlim o’zgarishini yumshatish (SDG 13) bir-biri bilan chambarchas bog’liq va bir-birini to’ldiradi.   Uzoq muddatli iqlim maqsadlariga erishish uchun dunyo qayta tiklanadigan energiya bilan ko’proq ish qilishi kerak.

Energiyadan foydalanish insoniyat sivilizatsiyasining boshlanishini anglatadi. Bu mahalliy isitish va pishirish uchun issiqlik ishlab chiqarish uchun biomassani yoqish (olovni ochish) bilan boshlandi. 1700-yillarning oxiridagi sanoat inqilobi energiyaning asosiy manbalari sifatida ko’mir, neft va tabiiy gazdan foydalanishda paradigmaning o’zgarishiga olib keldi. Yillar davomida aholi soni ortib borishi bilan bu qayta tiklanmaydigan resurslarga bo‘lgan talab ham bir necha barobar ortib va atrof-muhitni halokat yoqasiga olib keldi.

Dunyo aholisi o‘sishda davom etar ekan, elektr energiyasini sotib olishga qodir bo‘lganlar va imkoni yo‘qlar o‘rtasidagi tafovut ham oshib boradi. BMTning Barqaror rivojlanish bo‘yicha yuqori darajadagi siyosiy forumidagi vakili “global miqyosda elektr energiyasidan foydalanish yaxshilanganiga qaramay, qariyb bir milliard odam elektr quvvatisiz yashashda davom etmoqda va uch milliard odam tabiiy usulda ovqat qilishdan mahrum va bino ichidagi havo ifloslanishining xavfli darajasiga duchor bo’lmoqda.» Shu bilan birga, qazib olinadigan yoqilg’iga tayanadigan iqtisodiyot iqlimimiz o’zgarishiga olib keladi. Energiya bugungi kunda dunyo duch kelayotgan deyarli har qanday katta muammo va imkoniyatlarning markaziy oʻrinni egallaydi, jumladan, iqlim oʻzgarishiga moslashish, oziq-ovqat xavfsizligi, sogʻliqni saqlash, taʼlim, barqaror shaharlar, ish oʻrinlari va transport. Shunday ekan, biz dunyoning eng chekka hududlari foydalanishi mumkin bo’lgan ekologik toza energiya manbalariga o’tishimiz zarur.

Scroll to Top