2015-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti tomonidan belgilangan Barqaror rivojlanish maqsadlarining birinchi maqsadi Qashshoqlikning barcha shakllariga barham berish (keyingi o‘rinlarda SDG 1 deb yuritiladi) deyiladi. BRM ga aʼzo davlatlar “Hech kimni ortda qoldirmaslik va eng uzoq hududlardagi aholiga birinchi navbatda yordamga borish” majburiyatini oʻz zimmalariga oldilar. SDG 1 o’ta qashshoqlikning barcha shakllariga, jumladan oziq-ovqat, toza ichimlik suvi va sanitariya yetishmasligiga barham berishga qaratilgan. Ushbu maqsadga erishish iqlim o’zgarishi va mojarolar keltirib chiqaradigan yangi tahdidlarga yechim topishni o’z ichiga oladi.
SDG 1ni amalga oshirish uchun 7 maqsad va taraqqiyot yo‘lini belgilash uchun 13 ko’rsatkich mavjud. Yuqoridagi vazifalarni amalga oshirgandan so‘ng quyidagi natijaga erishiladi:
- O’ta qashshoqlikni yo’q qilish;
- Barcha turdagi qashshoqliklarni yarmiga qisqartirish;
- Ijtimoiy himoya tizimlarini joriy etish;
- Mulk, asosiy xizmatlar, texnologiyalar va iqtisodiy resurslardan foydalanishga teng huquqlarni ta’minlash;
- Ekologik, iqtisodiy va ijtimoiy ofatlarga chidamlilikni oshirish.
Taraqqiyot davom etayotganiga qaramay, dunyo aholisining 10 foizi qashshoqlikda yashaydi va sog’liqni saqlash, ta’lim, suv va kanalizatsiya kabi asosiy ehtiyojlarni qondirish uchun kurashmoqda. Haddan tashqari qashshoqlik daromadi past mamlakatlarda, ayniqsa, mojarolar va siyosiy g‘alayonlardan jabrlangan mamlakatlarda hamon keng tarqalgan. 2015-yilgi statistika shuni ko‘rsatadiki, o‘ta qashshoqlikda yashovchi 736 million aholining yarmidan ko‘pi Sahroi Kabir va janubiy Afrika hududlariga to‘g‘ri keladi. Bunday holatda, ijtimoiy siyosat jarayonida sezilarli siljishlarsiz, 2030-yilga kelib qashshoqlik keskin ortadi. 2016 yilgi statistikaga ko‘ra, qishloqlarda qashshoqlik darajasi 17,2 foizni, shaharlarda esa 5,3 foizni tashkil etadi.
Kambag’allikni o’lchaydigan asosiy ko’rsatkichlardan biri bu xalqaro va milliy qashshoqlik chegarasidan pastda yashaydigan aholi ulushidir. Ijtimoiy himoya tizimlari bilan qamrab olingan va asosiy xizmatlardan foydalana oladigan uy xo‘jaliklarida yashovchi aholi ulushini o’lchash ham qashshoqlik darajasini ko‘rsatib beruvchi ko’rsatkichlardan biridir. 2020-yildagi COVID-19 pandemiyasi qashshoqlikka barham berishni qiyinlashtirdi. 2020-yil sentabrida chop etilgan tadqiqot shuni ko‘rsatdiki, qashshoqlik oxirgi 20 yil ichida barqaror ravishda pasayib borayotgan bo‘lsa-da, bir necha oy ichida 7 foizga oshgan.
Qashshoqlik bolalarni ham chetlab o‘tmadi. Har yil qancha bola ochlik va muhtojlikda yashayotgani haqida statistika qilinib boriladi. Lekin bu statistikalar doim ham to‘g‘ri chiqavermaydi. Misol uchun, 2013-yildagi ma’lumotlarga qaraydigan bo‘lsak, taxminan 385 million bola kuniga 1,90 AQSh dollaridan kam pul bilan yashagan. Dunyo bo’ylab bolalarning ahvoli to’g’risidagi to‘liq ma’lumotlar mavhumligi tufayli bu raqamlar ishonchsizdir. O’rtacha 97 foiz mamlakatlarda kam ta’minlangan bolalarning ahvolini aniqlash va SDG 1ga erishish yo‘llarini ishlab chiqish uchun yetarlicha ma’lumotlar yo’q.Mmamlakatlarning 63 foizida esa bolalar qashshoqligi haqida hech qanday statistika yo‘q.
1990-yildan buyon dunyo mamlakatlari qashshoqlikni kamaytirish uchun turli chora-tadbirlarni amalga oshirib, samarali natijalarga erishdi. 2013-yilda o’ta qashshoqlikda yashovchi odamlar soni 1,8 milliarddan 776 milliongacha kamaydi. Biroq, quyori natijalarga qaramasadan odamlar qashshoqlikda yashashda davom etmoqda. Jahon bankining hisob-kitoblariga ko’ra, 2020-yilda 40 dan 60 milliongacha odam o’ta qashshoqlikka tushib qoladi
Dunyoning eng qashshoq mamlakatlarida iqtisodiy o’sishning yo’qligi, tengsizlikning kuchayishi, davlatchilikning tobora zaiflashib borayotgani va iqlim o’zgarishi kabi oqibatlar SDG 1ga erishishga to’sqinlik qilmoqda. Mahalliy hukumatlar qashshoqlik bilan bog’liq masalalarni yechishda muhim rol o’ynaydi. Butun dunyoda mahalliy hukumatni vazifalari turlicha bo‘lib, quyidagi vazifalar bajaradilar:
- kam ta’minlanganlarning ehtiyojlarini qondirish;
- hisobdorlik va shaffoflikni ta’minlash uchun yaxshi boshqaruv;
- bandlikni yaxshilash uchun inklyuziv ta’limni yaxshi yo‘lga qo‘yish;
- ehtiyojmand aholi va qishloq jamoalariga ta’sir ko’rsatadigan davlat korxonalarining biznes etikasi ustida ishlash.